Het onderzoeksprogramma is een  ‘Experimentele Woningbouw 1968-1980 Revisited’ van architect Marcel Barzilay (MB/a) en stedenbouwkundig ontwerper Ruben Ferwerda (Urben) die zich als VOF Barzilay+Ferwerda hebben verenigd. Een onderzoek naar de 84 projecten die door de overheid in de jaren ’60 en ’70 werden gesteund om vernieuwingen in de woningbouw te realiseren.

Met het onderzoek beogen wij..

1. ..een bijdrage te leveren aan het verhaal over de geschiedenis van de stad uit de jaren ’70, die nu een eerste vernieuwingscyclus ingaat
2. ..na te gaan wat de huidige staat van de experimentele projecten is
3. ..ontwerpoplossingen en -strategieën te ontwikkelen voor behoud en transformatie van deze projecten en soortgelijke voorbeelden
4. ..te bestuderen welke thema’s en onderwerpen, waarmee destijds is geëxperimenteerd, nu nog van
5. waarde zijn en welke lessen er voor de hedendaagse architectuur- en stedenbouwpraktijk in deze projecten zitten
6. ..een alternatieve en innovatieve aanpak te tonen ten opzichte van de huidige woningbouwpraktijk in de benadering van hedendaagse en toekomstige opgaven
7. de opgebouwde kennis te ontsluiten middels een gedrukte publicatie: de Atlas van de Experimentele Woningbouw ’68-’80.

Klankbordgroep

Om gedurende het onderzoek conclusies te trekken en te reflecteren op uitkomsten en lessons learned hebben wij een klankbordgroep ingesteld. De volgende personen hebben daarin zitting:

• Mw. Drs. A. (Anita) Blom (Verkenning Post65, RCE)
• Dr. Ir. D. (Dirk) van den Heuvel (fac. Bouwkunde, TU Delft en Jaap Bakema-Institute)
• Dr. Ir. N. (Noud) de Vreeze (vz. Van Eesterenmuseum, vml. Nat. Woningraad)
• Dr. I. (Ivan) Nio (stadssocioloog)
• Ir. B. (Bas) Liesker (Heren5 architecten)
• Ir. R. (Rutger) Oolbekkink (Inbo en Atelier Rijksbouwmeester)

Casestudy’s

De lopende fase van het onderzoek wordt gekenmerkt door verdieping in enkele geprediceerde projecten, waarbij de eerdere verkenning vooral het creëren van het overzicht tot doel had*. Middels het verrichten van casestudy’s naar 4 projecten, uit het totaal van 64 geïnventariseerde projecten, beogen we lessen te trekken over de omgang met dit soort jaren ’70 projecten. We werken hierin samen met stakeholders, bewoners en oud-betrokkenen.

In een dergelijke casestudy zullen we het specifieke plan eerst uitvoerig analyseren om een “diagnose” te kunnen stellen. Dit omvat analyses op gebouw-, kavel-, blok-, buurt- en wijkniveau en een analyse naar architectonische kenmerken.

Vervolgens gaat de casestudy verder dan enkel een plananalyse. Er worden namelijk gesprekken gevoerd met de bewoners en/of een bewonersonderzoek uitgevoerd. Met betrokken stakeholders wordt een opgave geformuleerd rond de specifieke problematiek binnen het project. Hierbinnen ontwikkelen we ontwikkelperspectieven, ontwerpoplossingen en -strategieën op de schaal van stedenbouw en architectuur, middels een ontwerpend onderzoek in een participatief proces.

Specifiek, generiek en inspiratie

Met de uitkomsten van deze ontwerpende verkenning kunnen aanbevelingen worden gedaan voor – bijvoorbeeld – een transformatie-, verduurzamings- of renovatie-opgave binnen het specifieke project. Tegelijkertijd trekken we generieke lessen voor de praktijk over de omgang met soortgelijke projecten uit de jaren ’60 en ’70 en hopen we de de actuele woningbouwpraktijk te inspireren. Het is een unieke kans om te zien hoe experimenten zich de afgelopen 40-50 jaar tijd hebben gehouden en waar zij vandaag de dag tegenaan lopen.

Tijdsperspectieven

Elke casestudy wordt vanuit 3 tijdsperspectieven ingestoken, namelijk ‘verleden’, ‘tot heden’ en ‘toekomst’. Hiermee worden eerst de oorspronkelijke intenties van het ontwerp, gevonden ontwerpoplossingen en de context waarin het ontstond worden beschreven (‘verleden’). Vervolgens worden de aanpassingen aan het project en het gebruik tot nu toe in beeld gebracht (‘tot heden’), gevolgd door een verkenning van de toekomstige mogelijkheden en benodigdheden rondom het project (‘toekomst’).

Publicatie van lessen uit de praktijk

De opbrengsten van de casestudies worden vinden allereerst hun weg richting de betrokken partners, ter advies over de omgang met hun “erfgoed” uit de jaren ’60/’70. Daarnaast publiceren we zowel de specifieke als generieke lessen uit de praktijk met overheden, architecten, stedenbouwkundigen, erfgoed-professionals, studenten e.a. Er verschijnt onder andere een boek, maar vind deze kennis ook op andere manieren zijn weg richting de praktijk. Hiertoe wordt o.a. samengewerkt met uitgeverij Nai010 en lokale architectuurcentra.

Een initiatief van:

Met steun van: